Sexy + moeder: ‘Hoezo zou dat niet mogen?’

Daan Borrel

24 maart, 2023 - 11:42

Leestijd: 10 minuten

Haar fluorescerend groene topje is tot haar nek omhooggeschoven, aan de tepel van haar rechterborst hangt een klein druppeltje melk, aan haar linkerborst een baby van een paar maanden jong. Zelf is ze denk ik ook nog niet zo oud: zonnebril in haar lange, donkerbruine haar, kleine tatoeages op haar arm, een gelaten en tegelijkertijd krachtige uitstraling. Kunstenares Lara Verheijden maakt ieder jaar een Berlijnse en Amsterdamse naaktkalender en soms staan op die naaktfoto’s ook – aangeklede – kinderen. De aanwezigheid van die kinderen maakt van de blote vrouwen hoogstwaarschijnlijk moeders. Het is iets wat ik haast nooit zie: moeders die expliciet seksueel zijn. Op seksueel getinte foto’s is in elk geval zelden duidelijk dat de vrouw in kwestie ook moeder is. Ik weet natuurlijk niet of Verheijden het expres doet, maar haar naaktfoto’s lijken mij een aanklacht tegen het cliché van de seksloze moeder. Een doorgewinterd cliché dat nodig doorbroken moet worden: je seksuele zoektocht hoeft niet over te zijn als je kinderen krijgt. Toen ik zelf net zwanger bleek te zijn, was een van mijn angsten dat ik straks niet meer seksueel zou zijn. Straks: als die buik zichtbaar zou worden; straks, als ik met een kinderwagen door de straten zou gaan. Ik was bang dat ik me nooit meer sexy en aantrekkelijk zou voelen, maar ook dat de wereld mij niet meer als seksueel wezen zou zien.

De sexy moeder

Die angst was best gegrond; de vrouw heeft namelijk al eeuwen slechts de keuze tussen het zijn van twee typen vrouw. Je bent óf de heilige Maria (zij werd zelfs zwanger zonder seks te hebben) óf je bent de hoer. Vrijwel alle vrouwen in de kunsten worden als een van deze twee stereotypes verbeeld, zelden als een combinatie ervan. Daarom kwam mijn angst niet uit de lucht vallen: ik werd moeder, en dus ‘heilig’. Ik kon de keuze niet eens meer zelf maken, die stond met mijn zwangerschap vast.

“In de tiet komende stereotypes van de vrouw samen; hij is geil en heilig”

Dit is ook de reden waarom de samenleving zo panisch over blote borsten doet. In de tiet komen deze twee stereotypes wél samen; een borst is zowel een leuk ding voor de seks als een nuttig attribuut om borstvoeding mee te geven. De borst is geil én heilig. Dat kunnen de meeste mensen niet aan, dat ze iets aantrekkelijk vinden waar ook baby’s mee gevoed (kunnen) worden. In andere woorden: een moeder kan niet óók seksueel zijn.

Aantrekkelijk voor de ander

Toch lijken er af en toe barstjes te verschijnen in het beeld van de seksloze moeder. Voorloper was Demi Moore, die al in 1991 als eerste naakt en hoogzwanger op de cover van de Vanity Fair verscheen. Toen nog een heel opruiend beeld, inmiddels verschijnt haast ieder zwanger bekend persoon halfnaakt op een cover van een willekeurig tijdschrift. Nog steeds ‘sexy’ (zie de hoge hakken en het kanten negligeetje), maar dan met bolle buik. Die foto’s zijn een teken dat ook een zwangerschap tegenwoordig is geseksualiseerd. En dat gebeurt ook steeds meer met het moederschap zelf. Recent adverteerde een chique Amsterdamse sportschool met een campagne waarop een geheel gepolijste vrouw borstvoeding geeft aan haar baby, ‘break the norm’, stond erbij. Het idee was om borstvoeding in publiek meer te normaliseren (waarom dat een taak is van een sportschool blijft onduidelijk) maar wat er volgens mij vooral wordt genormaliseerd is dat vrouwen altijd aantrekkelijk moeten zijn – óók als ze borstvoeding geven, óók in hun taken als moeder. Aantrekkelijk voor de ander. De moeders op de naaktfoto’s van Verheijden vind ik op een andere manier sexy – ten eerste al omdat ze in een naaktkalender verschijnen; ze zijn bedoeld sexy. De portretten van de zwangere celebs lijken bovendien eigenlijk niet te verschillen van niet-zwangere vrouwen. Er is niets wat echt wijst op de werkelijke aanwezigheid van kinderen: er is geen melk zichtbaar, zwangerschapsstriae of vermoeidheid. Het zijn gewoon plaatjes van vrouwen zoals ze al eeuwen door mannen worden verbeeld; seksueel passief en bedoeld om naar te kijken.

Helicopterview

Het feit dat vrouwen al zo’n lange tijd vrijwel alleen door mannen zijn verbeeld, heeft ertoe geleid dat vrouwen zich op den duur ook seksueel passief gingen gedragen. Ze hebben de male gaze geïnternaliseerd. Ze gedragen zich op een manier waarvan ze denken dat ‘de man’ het geil vindt, in plaats van dat ze zich uiten op hun eigen seksuele manier. Uit een onderzoek van wetenschapper Marta Meana blijkt dat vrouwen – meer dan mannen – opgewonden raken omdat de ander van hén opgewonden wordt: ze doen aan narcistisch verlangen. Seks beleven deze vrouwen in een soort helicopterview: ze zien zichzelf van een afstandje, vragen zich af of ze er wel sexy bij liggen voor de ander, of ze wel slank genoeg zijn, of je geen gekke haren ergens ziet. Kortom, ze hebben zich gedistantieerd van hun lichaam. Ze kijken niet naar de persoon(en) met wie ze seks hebben, maar ze kijken naar zichzelf door het oog van de ander.

“Deze vrouwen voelen hun eigen opwinding niet, en zien de ander niet. En dus is er weinig mogelijkheid tot verbinding”

Het treurige gevolg van deze manier van verlangen is dat deze vrouwen nooit hun eigen verlangens en gevoelens leren ontdekken, ze voelen niet eens of ze van bepaalde handelingen echt opgewonden raken, zijn alleen maar bezig met de opwinding van de ander. Maar een ander treurig gevolg is dat ze de ánder ook niet zien tijdens de seks. Ze zien niet dat diegene zulke mooie armen heeft, of een prachtig geslachtsdeel dat het onderzoeken waard is, ze zien niet eens dat die ander zich misschien ook wel kwetsbaar en misschien onzeker voelt. Ze voelen hun eigen opwinding niet, en zien de ander niet. En dus is er weinig mogelijkheid tot verbinding.

Lees ook – Het nieuwe preuts: ‘Mijn man doucht altijd met zijn onderbroek aan’ >

Seks met een ander

In mijn vorige relatie kuste ik na drie jaar in het geheim met een vreemde man. Het gebeurde tijdens een vriendinnenvakantie in Portugal, heel cliché allemaal. Naar aanleiding van die gebeurtenis schreef ik mijn boek Soms is liefde dit. Omdat ik zo graag wilde begrijpen waarom het was gebeurd; waarom ik zo naar seks met een ander verlangde. Ik wil seks met een ander dan je eigen partner totaal niet veroordelen. Je hoeft je seksuele verlangens aan mij niet te verantwoorden, maar ik wilde die van mijzelf wél begrijpen, of eigenlijk: ik wilde mijn seksualiteit beter begrijpen. Wat bleek? Dat narcistisch verlangen dat ik eerder beschreef zorgt ervoor dat vrouwen in lange heteroseksuele relaties hun zin in seks met die partner verliezen. Omdat ze eigenlijk verslaafd zijn aan begeerd te worden. Dus als die hevige eerste verliefdheid voorbij is, zoek je weer iemand die jou wél weer compleet begeert – zodat je weer opwinding kan voelen. Als je jezelf alleen aantrekkelijk vindt door de ogen en goedkeuring van een ander, is het vanzelfsprekend dat je onrustig wordt van geen aandacht. Je wilt, nee je moet weer gezien worden om zelf iets te kunnen voelen. Natuurlijk verlangen vrouwen niet van nature op narcistische wijze, het wordt ze aangeleerd (en opgedrukt) in een patriarchale samenleving waarin hun seksualiteit alleen maar voor het genot van de man bestaat.

Zelfbeminning

Er bleken twee simpele oplossingen om meer in contact te komen met mijn eigen seksuele gevoelens. Eén: tijdens de seks bewust naar de ander kijken, en niet meer bezig zijn met mezelf van een afstandje te bekijken, zodat ik in het moment beland, en nummer twee: masturberen.

“Heel veel masturberen bleek bij te dragen aan de oplossing”

Heel veel en vooral heel aandachtig masturberen, ook wel zelfbeminning genoemd: met jezelf seks hebben zoals je het liefst zou willen dat een ander met je doet. Dat is de ene keer ruw, de andere keer heel zacht, soms tergend langzaam of emotioneel, en een andere keer vlot en opgewekt. Het zelfbeminnen leerde me om me veilig te voelen in mijn lichaam en te voelen wat ík geil vind. Ik nam de tijd voor mijn eigen seksualiteit.

Huidcontact

En dit is waarom het cliché van de seksloze moeder natuurlijk ook weer niet helemáál uit de lucht komt vallen. Want als het aan iets ontbreekt aan het moederschap, dan is het aan tijd. Vooral tijd voor jezelf. In de podcast Where should we begin van psychotherapeut Esther Perel luister je naar stellen die relatietherapie krijgen. In de aflevering Motherless women spreekt Perel met een lesbisch stel, moeders van twee jonge kinderen. Een van hen is huismoeder, de ander werkt fulltime. Die laatste voelt zich afgewezen omdat die eerste nooit meer met haar wil seksen, of eigenlijk: ze doen zelfs nooit meer iets romantisch samen. De huismoeder zegt dat het komt omdat de kinderen al haar energie opslurpen, en dat ze al genoeg huidcontact en geborgenheid met de kinderen ervaart. Het voelt alsof ze daardoor geen seks meer nodig heeft met haar partner. Maar dit is een denkfout, constateert Perel. Sensualiteit – genieten van je lichaam – is niet hetzelfde als seksualiteit. Al kun je deze twee dingen juist met jonge kinderen met elkaar verwarren. Het is ook heel lastig om bij je seksuele gevoelens te komen als je kinderen hebt, zegt Perel: het ouderschap staat namelijk synoniem voor zorgen, voor geven. En seksuele verlangens ontstaan wanneer je tijd voor jezelf hebt. Deze moeder moet dus eerst tijd voor zichzelf maken voordat ze weer in seksueel contact kan komen te staan met haar geliefde. Haar geliefde moet haar die tijd gunnen.

Seksualiteit

Natuurlijk, een situatie waarin de ene partner geen zin (meer) heeft in seks kan ook ontstaan zonder kinderen, maar ik denk dat de valkuil met kinderen groter is. Je hebt niet alleen letterlijk minder (klok)tijd voor jezelf, je komt ook in een zorgmodus terecht, een modus waarvan we hebben geleerd dat die niet samengaat met seksualiteit. Het is soms alsof je van je kinderen bent, in plaats van van jezelf. Als je nooit hebt geleerd om je eigen seksuele verlangens en lichaam te voelen, dan wordt dat niet makkelijker mét kinderen (hallo schuldgevoel! hallo moedermaffia!), maar onmogelijk is het zeker niet. Want kinderen gaan vaak vroeg naar bed en tieners hebben hun eigen kamer. Je kunt als moeder proberen soms alleen op bed te gaan liggen met de deur op slot. Om je eigen lichaam te beminnen.

“Seksualiteit is een dynamisch, oneindig iets van mijzelf en ik kan er maar beter niet bang voor zijn”

Inmiddels is mijn kind anderhalf en weet ik dat die angsten die ik tijdens mijn zwangerschap had nonsens waren. Ja, mijn seksuele leven veranderde met een zwangerschap en een baby, maar ik voel me nog steeds seksueel. En als dat een tijdje niet zo is, maakt dat me niet meer zo bang. In die zin heeft het moederschap me een belangrijke les gegeven: seksualiteit is een dynamisch, oneindig iets van mijzelf en ik kan er maar beter niet bang voor zijn.   Lees elke maand de mooiste verhalen, meest herkenbare columns en de leukste tips voor jou en je kids. Abonneer je nu op Kek Mama en krijg tot 45% korting.