Een paar periodes per jaar lijkt het alsof iedereen jarig is, en er overal feestjes, pepernoten en verwachtingen zijn. Niet ieder kind of ouder gaat daar even lekker op. Kim Hopmans vraagt zich af: hoe vind je balans in de decembermaand?
Zeg ik iets te opgewekt terwijl ik mijn vader aan de telefoon vertel wat er de komende week allemaal op het programma staat. Hij zucht bezorgd. “Sommige mensen maken in járen niet zoveel mee, denken jullie wel aan je rust?” “Jahaaa”, reageer ik geagiteerd. Hij bedoelt het goed, I know, maar ik beschouw het als een aanval – gebeurt vaker als hij een snaar raakt. Het is twee weken voor de zomervakantie en we zijn in een polonaise van ‘leuke dingen’ beland. Jaarlijkse optredens, klassenborrels, schoolfeesten, bedankje voor de meester, buurtborrels, een basketbalbarbecue en de opeenhoping van (achterstallige) kinderfeestjes die tegen heug en meug nog voor de zomer afgevinkt dienen te worden. En dan heb ik het nog niet eens over de drukte op werkgebied, want alles moet voor de vakantie worden afgerond, of men probeert er nog even een opdracht tussen te persen. Ja, het zijn bijna allemaal leuke dingen, ik lieg er niks van, maar kunnen te veel leuke dingen op een rij misschien toch ook gewoon… te veel zijn, denk ik terwijl ik mijn onrustige kinderen én de zwarte zakken onder mijn eigen ogen bekijk. Op ons tandvlees kruipen we naar de grote vakantie.
Ook dit is zo’n periode die me, gek genoeg, elk jaar opnieuw overvalt qua hysterie en agendaplanning. Misschien ook omdat deze maanden voor de zomer zo lekker ver weg lijken en daarmee dus ideaal om bijvoorbeeld reünies en familieweekenden in te plannen. “Ja joh leuk, dán kan ’t wel!” Op dat moment sta ik er nooit bij stil dat deze maanden zich voor een groot deel al vanzelf vullen, met heel veel ‘dingetjes’ zoals schoolvieringen, Sint-Maarten en surprises, want inmiddels is ook Sinterklaas zijn in-augustus-vooruitgestuurde-pepernoten allang achterna gereisd.
Ik heb een aangeboren zwak voor Sinterklaas – en het bijbehorende feest – en hou zelfs van dat hysterische ‘het wordt ons eigenlijk allemaal te veel’-randje dat eraan kleeft. Ik draai op adrenaline: de weken zitten ramvol knutselen, familiebezoekjes, werk, door-door-door. Maar ja, ik ben een volwassen vrouw en zou daarmee om moeten kunnen gaan. In theorie tenminste – hier kom ik later op terug. Mijn kinderen daarentegen beginnen wel beheurlijk overprikkelde trekjes te vertonen. En dus vraag ik Eva Bronsveld, auteur van de bestseller Temperamentvolle kinderen, hoe je zo’n drukke decemberperiode het beste doorkomt. Bronsveld: “Hoe je hiermee omgaat is afhankelijk van meerdere factoren, in de eerste plaats van het karakter van je kind. Sommige kinderen gedijen goed bij zoveel reuring, maar voor gevoelige, temperamentvolle kinderen betekenen die maanden: stress. Want ook leuke dingen kunnen spannend zijn. En voor sommige kinderen heeft alles wat anders is dan anders impact; ook een op het oog kleine activiteit, zoals je schoen zetten bij oma, de dagelijkse spanning van het Sinterklaasjournaal of met je lampion langs de deuren. Het zijn allemaal druppels in de emmer, waardoor een kind extra veel adrenaline aanmaakt. Sommige kinderen trekken zich terug, ze worden huilerig of geven zelf aan dat het te veel is. De signalen kunnen uiteenlopen: buikpijn, vaker plassen, kinderlijk gedrag, recalcitrantie, afreageren op broertjes of zusjes, enorm treuzelen – dat is per kind verschillend.”
‘Je kind kan zelf al die activiteiten niet doseren, en wordt dan druk en recalcitrant’
Tegenwoordig geeft mijn oudste zoon Sep (10) af en toe zelf aan als het hem allemaal te veel wordt: na een lange schooldag snel naar huis, sporten en daarna nog de auto in getrokken worden, omdat mama een kerstboom wil halen bij de Intratuin… het kán, zolang hij vooraf weet dat het gaat gebeuren én hij tussendoor even kan chillen. Dit ‘chillen’ varieert van schermtijd tot even tekenen of met een luisterboek op de bank hangen. Dat hij dit zelf aangeeft is nog vrij nieuw, lange tijd sleepte ik hem van hot naar her, in de veronderstelling dat het allemaal wel prima was. Vervolgens was ik verbaasd als na zo’n volle dag zijn lontje zichtbaar korter werd: we hadden toch juist alleen maar leuke dingen gedaan? Waar Sep zijn grens inmiddels enigszins kan aan geven, heeft Faas (8) daar meer moeite mee. Hij duikt overal head first in, ongeacht of hij moe (of ziek) is… als er nog iets leuks gebeurt, tilt hij zich over alles heen om aan te haken. Tot hij ogenschijnlijk inééns instort of boos en brutaal wordt. Bij hem ben ik eigenlijk altijd te laat. Bronsveld: “Sommige kinderen stuiteren maar door, ze worden druk en recalcitrant, maar kunnen zelf niet aangeven dat dit komt door de spanning van het Sinterklaasjournaal of door de opwinding voor het kerstdiner. Ze zeggen niks, maar smijten die voor Sinterklaas bestemde schoen door de kamer. Onthoud dat je kind zelf niet bij machte is om al die activiteiten te doseren, dus laat jij dat als ouder na, dan zie je dat terug in het gedrag. Bestraf je je kind vervolgens door hem bijvoorbeeld geen schoen te laten zetten, dan kan het van kwaad tot erger worden, want je kind ervaart dat als een vorm van afwijzing. Díe druppel valt weer boven op die ‘druktedruppels’, en zorgt voor voortdurend overlopende emmers.” Het betekent dat je heel goed naar je kind moet kijken, vertelt Bronsveld, om te zien om hij nog lekker in zijn vel zit en of alles nog wel haalbaar is. Maar: béter kun je het voor zijn. Bronsveld: “Zet, voordat je die drukke weken ingaat, eerst op een rijtje wat alle mogelijke druppels zijn. Dat noem ik druppelmanagement: noteer alles wat afwijkt van het ‘normale’ patroon, ook al lijkt iets in jouw ogen verwaarloosbaar. Voor gevoelige kinderen is iets kleins al groot – niet alleen is je eerste decemberdisco met je klas al heel spannend, reken maar dat de opgewonden sfeer op school ook impact heeft. Kijk goed naar het lijstje en durf te schrappen: waar is geen ontkomen aan en welke druppel is misschien niet nodig? Doe gewoon iets minder.”
Naast dingen minder doen, kun je ook meer doen volgens Bronsveld, zoals: voorspelbaarheid creëren. Bronsveld: “Jouw zoon vindt het fijn om te weten wat hij precies kan verwachten, dat kan bij kinderen inderdaad een groot verschil maken. Maak daarom samen met je kind een planning, en neem die samen door, zodat hij weet wat er gaat gebeuren. Daarbij is het verstandig om in drukke periodes ook extra te letten op ontspanning en verbinding: zorg ervoor dat je kind voldoende ruimte heeft om die stress los te laten. Een middagje niet afspreken met een klasgenoot, maar bewust zoeken naar ontspanning, even de natuur in, samen tekenen, dat is per kind anders. Ook kun je je kind helpen om spanning in zijn lijf los te laten door meer te knuffelen, dus veel voetjes masseren en rugjes aaien. Voor een betere nachtrust is het goed om de adrenaline die ze overdag extra aanmaken even af te schudden, door een avondwandeling of een stoeisessie.” Terwijl ik dit schrijf, knik ik doorlopend instemmend. Een avondwandeling, uitgebreide massages voor het slapengaan, een extra hoofdstuk voor lezen, ja, já, JA! Natuurlijk werkt dat.
Echter… in de praktijk loopt dit vaak net wat anders, als ik eerlijk ben. Want de realiteit is dat ik zelf ook al dagen (of weken?) op mijn tenen loop – niet zelden zit de dag zo vol dat ik het qua metime echt moet hebben van die paar minuten op de wc, hoewel dat tegelijkertijd het beste moment is om achterstallige whatsappjes af te vinken (hou dat beeld vast, lieve vrienden). Met andere woorden: aan het einde van de dag, na het traditionele ‘jullie moeten nú naar bed, nee, dat is geen tandenpoetsen’-gesleur, is mijn pijp van geduld leger dan gehoopt. Concreet heb ik dan nog maar weinig rek voor nog een verhaaltje, of een voetmassage; alles leuk en aardig, maar ik ben moe én moet nog honderd dingen doen. “Dat is, naast de gevoeligheid van je kind, inderdaad de tweede factor van belang”, aldus Bronsveld. “Hoeveel ruimte heb jij zelf nog in deze stressvolle periode? Ben je voldoende opgeladen om je kind die voorspelbaarheid, ontspanning en verbinding te bieden, of is je batterij leeg? Als je kind overprikkeld raakt, heeft hij jou extra nodig, maar heb jij minder te bieden omdat het voor jou ook te veel is, dan beland je in een neerwaartse spiraal. Zo hebben gevoelige kinderen moeite met overgangen – lees: van het een naar het ander gaan – iets waaraan je niet ontkomt met al die activiteiten. Kun jij die extra ondersteuning bieden, een liedje zingen om de overgang te vergemakkelijken, rust en geduld brengen? Als je zelf al overloopt, is het lastiger om begripvol te zijn. Voor jezelf moet je dus óók zo’n lijstje met mogelijke druppels opstellen en soms ‘harde’ keuzes maken: niet naar dat gezellige etentje of niet met je kind naar het sinterklaasfeest op je werk – want ook al zou het voor je kind de druppel waard zijn, als je zelf te moe of overprikkeld bent om de huilbui die eruit voorkomt op te vangen, is dat niet handig. De kans is dan groot dat jij de emoties van je kind niet kunt opvangen en geïrriteerd raakt omdat je over je eigen grens bent gegaan.”
‘Noteer vooraf wat de mogelijke druppels zijn, dat noem ik druppelmanagement’
Dit is ontzettend herkenbaar. Afgelopen zondag nog, een dag vol vriendjes en pepernoten, pannenkoeken en gezelligheid eindigde uiteindelijk in een snauw om iedereen zo snel mogelijk naar bed te krijgen. De hele dag had in het teken van de jongens gestaan, dus nu ‘verwachtte’ ik als tegenprestatie dat ze met volle medewerking snel in bad en naar bed zouden gaan. Dat gebeurde natuurlijk niet. En omdat mijn koek op was, had ik geen geduld voor een soepele overgang van het ‘yolo-weekend’-gevoel naar de ‘opschieten, want het is zondag en morgen is het maandag’-fase. Het hielp ook niet mee dat ik de avond ervoor zelf een pre-kerstfeestje had en supermoe was. Zucht. Bronsveld: “Vraag je vaker af: welke verplichtingen heb ik? En ook: wanneer zijn het verwachtingen van anderen waaraan ik dénk te moeten voldoen en daarmee mezelf tekortdoe? Je hoeft niet overal bij te zijn. Neem wat vaker, en zeker in een overvolle periode, een moment voor jezelf om te bepalen: hoeveel ruimte héb ik om pepernoten voor de klas te bakken of een kerstdiner voor de schoonfamilie te organiseren? En is het nodig om nog helemaal naar de winkel te fietsen voor een pietenoutfit? Kijk kritisch. Je kind heeft veel meer aan een ouder die lekker in z’n vel zit en de boel bij elkaar kan houden dan eentje die superleuk en sociaal is, maar thuis constant uit haar slof schiet omdat het eigenlijk allemaal te veel is. Als je eigenlijk amper alle ballen in de lucht kunt houden, dan hoeft er maar eentje te vallen en heel het kaartenhuis stort in. Kortom: zorg ervoor dat je voldoende bandbreedte overhebt om je kind en jezelf door de drukke decembermaand heen te loodsen.” Ik weet genoeg, ik ga even naar de wc, druppeltjes tellen – niet appen.
Kim Hopmans (44) is schrijver en beroepstwijfelaar, en woont in Haarlem met Luuk, Sep, Faas, Ruud & Marco (man-zoon-zoon-kat-kat) Nieuwsgierig naar meer? Schrijf je in voor Kims superpersoonlijke en herkenbare nieuwsbrief: blog.hopschrijfsels.nl.
Ga voor me-time met Kek Mama Magazine!
Een kinderwens hebben is een verlangen dat diep van binnen kan branden. Maar wat als jouw wens zó groot is, dat je een grens overschrijdt? Anna (28) deelt haar verhaal over een beslissing die haar leven voorgoed veranderde – en waar ze nog steeds mee worstelt.
Soms kom je er niet uit in je eentje en kun je wel wat advies gebruiken. Elke dinsdag vertelt een lezeres daarom over haar dilemma.
We hoeven het jullie niet te vertellen, maar het leven met kinderen is duur. En het wordt alleen nog maar duurder, want de vaste lasten gaan ook in 2025 weer flink omhoog.
Als je de vieze was in de droger doet of tandpasta op je gezicht smeert, betekent dat niet dat je langzaam gek aan het worden bent. Het betekent dat je honderdduizend ballen tegelijk in de lucht houdt. Mag het dan alsjeblieft een keertje misgaan, ja?
Of je nu uit een warm nest komt of niet, je neemt altijd wel iets mee uit z’n jeugd waar je later mee worstelt. Wil je dat soort patronen doorbreken, misschien omdat je nu zelf een gezin hebt, dan is een familieopstelling geen slecht idee.
Bella en Martin zijn hartstikke verliefd, maar toch komt seksen er nauwelijks van. Is het niet de baby die huilt, dan is het wel een ander kind dat het vuurtje weer weet te doven.
