Beeld: Pexels
Vader die werken en moeders die zorgen? Ja, zeg, het is geen 1950 meer! Wij vroegen Kek Mama-lezeressen in een grote enquête hoe de taakverdeling er bij hen thuis uitziet. Wat blijkt? We vervallen nog verdomd vaak in de ouderwetse rolpatronen.
“Ik word zo boos van het woord deeltijd-prinsesje”, zegt de vrouw op de stoel voor me. Ik spits mijn oren. “Anders ik wel!” roept de vrouw naast haar. “Dan zou ik dus een prinses zijn, omdat ik vier dagen per week werk. Weet je wat ik allemaal doe op mijn vrije dag?” Ik ken de vrouw niet, maar ik ben razend benieuwd. Ik vind het heerlijk om naar gesprekken van andere mensen in de tram te luisteren, het het enige wat het openbaar vervoer een beetje dragelijk maakt. Tot mijn grote geluk begint de vrouw met een opsomming. “Allereerst ben ik eigenlijk maar een halve dag vrij, want ’s middags zijn de kinderen natuurlijk gewoon thuis. Voor mijn gevoel heb ik er dan al een hele dag opzitten, want om negen uur sta ik de badkamer al te schrobben. Ik poets, ik dweil, ik was, ik strijk en ik ruim op. Ik doe boodschappen, maak de bedden op en zorg dat alle sporttasjes klaarstaan voor het weekend.”
Haar vriendin valt haar bij: “Ze willen natuurlijk eigenlijk dat je de kinderen naar de bso laat gaan, maar ja, daar betaal je je scheel aan!” Dat vindt de vrouw voor me een goed punt: “Ja, en mag ik m’n eigen kinderen ook nog zien, of is dat te veel gevraagd?” Ze gaat nog even door: “Ze doen net alsof je de hele dag bij de kapper zit, hè? Met dat ‘deeltijdprinsesje’. Alsof je lekker gaat shoppen en daarna je nagels laat doen. Onzin! Ik heb niet eens tijd om te sporten. Ik mag al blij zijn als ik een keer ruimte voor een tandartsafspraak kan maken.” Mijn halte wordt omgeroepen. Terwijl ik naar de deur loop, vraag ik me af: wie heeft deze vrouw in hemelsnaam een deeltijdprinses durven noemen? Ze is een deeltijdstrijder!
En ze is niet de enige. Dat wij moeders nog vaak parttime werken, blijkt ook uit de enquête die Kek Mama onder lezeressen heeft gehouden. Van alle moeders die onze uitgebreide vragenlijst over taakverdeling en emancipatie invulden, liet 73,9 procent weten parttime te werken. Waarom we niet fulltime werken? “Omdat ik zelf voor mijn kinderen wil zorgen”, zei 78,4 procent van de moeders. 56,8 procent doet het om tijd te hebben voor het huishouden, boodschappen en andere klussen. Vinden we dan massaal dat wij vrouwen beter zijn in die huishoudelijke taken? En in het verzorgen van de kinderen? Nee, dat niet. Ruim 60 procent vindt dat vrouwen niet geschikter zijn dan mannen als het op de opvoeding aankomt. 63,8 procent vindt niet dat wij beter zijn in het huishouden. Waarom werken we dan toch massaal parttime om deze taken op ons te kunnen nemen?
Ragna Heidweiller heeft hier wel een verklaring voor. Ze is expert genderongelijkheid in de werk-zorgverdeling en schreef het boek In voor- en tegenspoed (maar alleen als jij de afwas doet). “We zien vaak dat vrouwen graag geëmancipeerd willen zijn, maar dat ze tegelijkertijd onbewuste overtuigingen hebben van wat vrouwen horen te doen. Bijna iedereen heeft die. Dat is helemaal niet gek, als je kijkt naar hoe het beleid is ingericht. Al tijdens de zwangerschap wordt de zorg en voorlichting volledig op de moeders gericht en niet op de niet-barende partners. Als het gaat over verlof krijgen moeders zestien volledig betaalde weken en niet-barende partners slechts vijf volledig betaalde dagen. Alles bij elkaar zorgt dit ervoor dat moeders die zorgvaardigheden vanaf het begin veel meer in de vingers krijgen dan hun partners.”
Voor nog meer inzicht in die onbewuste overtuigingen, gaan we verder terug in de tijd. “In de opvoeding van meisjes zien we nog altijd bepaalde conditionering terug”, vertelt Ragna. “Meisjes moeten lief en zacht zijn. Ze moeten zorgzaam zijn en rekening houden met de gevoelens van anderen. Bij jongens is dit veel minder aan de hand. Zij krijgen juist weinig ruimte voor emoties en moeten stoer en sterk zijn.” Onbewust hebben we culturele overtuigingen van wat mannen en vrouwen horen te doen en daarmee worden mannen van jongs af aan naar het kostwinnerschap toegeleid en vrouwen naar een verzorgende rol. “Als je volwassen bent, kun je die sociale druk nog altijd voelen. Krijg je een kind, dan kun je jezelf onbewust als de primaire verzorger zien. In je omgeving wordt dat vervolgens bevestigd, bijvoorbeeld door het consultatiebureau, op school of door je werkgever.” Ondanks dat uit onze enquête bleek dat de meeste moeders parttime werken, vinden we dat niet vanzelfsprekend. Slechts 33,6 procent vindt het logisch dat een vrouw minder gaat werken als ze kinderen krijgt. Tegenwoordig worden we er ook nog eens op aangekeken als we niet fulltime werken en krijgen we termen als ‘deeltijdprinsesje’ naar ons hoofd geslingerd. Terwijl mannen geen ‘voltijdprinsjes’ worden genoemd omdat zij minder bijdragen aan de zorg en het huishouden. “Vrouwen worden wat dat betreft sowieso harder afgestraft”, zegt Ragna. “Als een moeder haar kind met een gekke outfit naar de crèche brengt, is ze een loedermoeder. Als een vader dat doet, is het grappig en aandoenlijk.”
Naast dat we minder werken om voor de kinderen te zorgen, zijn we ook wat huishoudelijke taken betreft vaak de spreekwoordelijke lul. Toen we vroegen hoe de verdeling van de huishoudelijke taken thuis is, antwoordde 45,1 procent ‘ik doe meer dan mijn partner’. 12,5 procent doet zelfs bijna alles in het huishouden alleen. Bij 31,8 procent is de boel eerlijk verdeeld. Slechts 6,4 procent geeft aan dat de partner meer doet en bij maar 0,4 procent doet de partner bijna alles. “Waar hard werken en carrière maken status hebben, geldt dat niet voor zorgen en het huishouden doen”, legt Ragna uit. “Dat heeft geen status in onze maatschappij, het moet gewoon gedaan worden. Dat terwijl het ontzettend belangrijk is, want als het gezin niet wordt gevoed en aangekleed, komt er niemand op z’n werk terecht. Het is het fundament van een gezin.”
Naast het huis op orde houden, zijn er nog een heleboel andere kleine taakjes waar moeders vaak verantwoordelijk voor zijn. Zo vroegen we wie er thuis de agenda – vol verjaardagen en schoolafspraken – bijhoudt. ‘Ik’, antwoordde 76,6 procent van de moeders. Precies 20 procent gaf aan dat zij en haar partner het samen doen. Slechts 0,8 procent gaf aan dat de partner dit op zich neemt. En ook zaken als boodschappen doen, de was doen, vakantie(s) boeken en de financiën in de gaten houden komen veelal op het bordje van de vrouw te liggen. “Deze scheve verhoudingen zijn in bijna elk gezin een bron van irritatie en conflict”, weet Ragna. “Dat heeft alles te maken met niet gezien worden. Al deze kleine taken kosten niet alleen tijd en energie, maar ook veel mentale ruimte. Mentale last noemen we dat ook wel. Als je partner niet ziet dat je dit allemaal op je neemt, kan dat ontzettend frustrerend zijn.” Anderzijds begrijpt Ragna ook de mannen die gefrustreerd raken als er meer van ze gevraagd wordt: “Zij denken: ik werk al fulltime en dan moet ik ook nog thuis meer op me nemen. Dat kan ook oneerlijk voelen, als hun partner die vrije dag(en) wel heeft.” Dit soort conflicten voorkom je als alles eerlijker wordt verdeeld: de werkdagen, de zorg voor de kinderen, het huishouden en ook al die kleine taakjes – zoals de agenda bijhouden – die veel mentale ruimte vragen. Dat is niet alleen belangrijk voor de balans binnen je gezin, maar ook voor de maatschappij. Ragna legt uit: “We kampen met enorme genderongelijkheid en blijven in ouderwetse rolpatronen vervallen. Door daar onze schouders over op te halen, verandert er niks. Wij zijn de rolmodellen voor de volgende generatie. Vraag jezelf eens af: hoe wil je dat het later voor je kinderen geregeld is? Wil je dat zij ook leven in een maatschappij waar inkomensongelijkheid aan de hand is?”
Laten we het daar eens over hebben: onze inkomens. Danielle Selak is redacteur bij Women Inc. en zet zich op dagelijkse basis in tegen financiële ongelijkheid tussen mannen en vrouwen. Ze vertelt: “Het feit dat veel vrouwen er in inkomen op achteruitgaan als ze moeder worden, noemen wij de babyboete. Het inkomen van moeders is vijf jaar na het krijgen van een kind met gemiddeld 32 procent gedaald, terwijl dat van vaders vrijwel niet daalt. Zolang het goed gaat binnen de relatie lijkt dat niet uit te maken, maar als een stel uit elkaar gaat, kan dat enorme gevolgen hebben voor de vrouw.” Is het bij de verdeling van betaald werk belangrijk om rekening te houden met een eventuele relatiebreuk in de toekomst, vroegen we in onze enquête. 51,1 procent vindt van wel. Een andere stelling luidde: ‘Het is niet erg als een vrouw veel minder verdient dan haar partner, als ze daarover maar goede afspraken hebben gemaakt.’ Daar is 67,4 procent het mee eens. Maar hoe moeten die afspraken er dan uitzien? Veel stellen maken maandelijks naar rato – op basis van enkel het salaris – een bedrag naar de gezamenlijke rekening over en denken daarmee een eerlijke verdeling te hebben gemaakt. Of, vertelt Danielle: “We zien ook nog weleens dat het salaris van de man naar de hypotheek gaat en dat van de vrouw naar de boodschappen. Zo bouwt de man vermogen op en de vrouw niet.”
Hoe verdeel je het nou wél eerlijk? Danielle tipt: “Voor vrouwen die willen weten hoe zij het ouderschap met werk kunnen combineren en hoe dit uitpakt voor hun portemonnee hebben wij een tool ontwikkeld: de WerkZorgBerekenaar. Hiermee kun je zien wat meer of minder werken betekent voor het gezinsinkomen, maar ook voor de toeslagen waar je recht op hebt. Dit helpt je om een verdeling te maken die écht eerlijk is.” Daarnaast adviseert Danielle om gemaakte afspraken vast te laten leggen: “Veel stellen hebben wel een samenlevingscontract, maar het is slim om daar wat financiële afspraken aan toe te voegen, bijvoorbeeld in geval van uit elkaar gaan.” We vinden het massaal belangrijk om in ons eigen levensonderhoud en dat van onze kinderen te kunnen voorzien, mocht er een scheiding plaatsvinden. 72,1 procent geeft aan daarnaar te streven. Maar ook als je denkt dat je dit met jouw salaris wel kunt, is het belangrijk om afspraken vast te leggen. “Dit zorgt ervoor dat je niet ook nog een enorme financiële klap krijgt na een scheiding of het overlijden van je partner. De cijfers liegen er niet om: vrouwen hebben vijf jaar na een scheiding gemiddeld 21 procent minder koopkracht dan mannen”, legt Danielle uit. Afspraken op papier zetten met een krabbel eronder, dus. Staat genoteerd!
Die ongelijkheid in taakverdeling en inkomen: moeten wij vrouwen dat nou opknappen? Nee. Je kunt er natuurlijk samen met je partner voor zorgen dat jij het goed geregeld hebt en – mooi meegenomen – daarmee draag je ook nog eens bij aan het grote geheel, maar (en dit is een flinke maar!) je kunt niet alles oplossen. “Fix the system, not the women”, zegt Danielle. Ze is het eens met alles wat Ragna al benadrukte: “Het is aan de overheid om de verlofregelingen gelijk te trekken en te zorgen voor betaalbare kinderopvang, zodat het vrouwen makkelijker gemaakt wordt om betaald werk te verrichten. Daarnaast is het de taak van werkgevers om voor betere lonen te zorgen in de sectoren waar veel vrouwen werken, zoals in de zorg en het onderwijs.”
Laat één ding duidelijk zijn: het is niet zo dat wij vrouwen minder werken. Het werk dat we doen is alleen (deels) onbetaald. Daar mag – nee moet! – meer waardering voor komen. Persoonlijke én financiële waardering.
Dit artikel verscheen eerder in Kek Mama.
Ga voor me-time met Kek Mama Magazine!
Het was eerste kerstdag, en zoals elk jaar was Marjan met haar gezin uitgenodigd bij haar ouders thuis. Dit deden ze al sinds jaar en dag elk jaar. Maar dit jaar verliep het totaal anders dan voorgaande jaren.
Op het eerste gezicht vond hij haar wat saai, zij hem ‘zo’n dj’. Toch zijn Dionne Stax en Steven Jansen al vier jaar stapelgek op elkaar. Hun leven is allesbehalve standaard, en dat willen ze ook zo houden. Al brengt hun nieuwe huisgenootje vast wat meer structuur.
Een leerkracht vertelt aan Kek Mama wat ze meemaakt. Deze keer: Juf Christine (27) geeft les aan groep 7.
Dat jullie het vroeger over alles eens waren, kwam waarschijnlijk omdat je verblind was door liefde, want nu jullie ouders zijn ben je weleens verbijsterd over wat je partner nu weer uitkraamt.
Marise is er na haar herstel van een eetstoornis heel stellig over: anderen complimenteren met gewichtsverlies is niet meer van deze tijd. Zij doet het niet meer en roept anderen op er ook mee te stoppen.
Feestjes waar alles op rolletjes loopt vergeet je meestal binnen een week. De échte verhalen en feestblunders blijven hangen dankzij mislukte kostuums, dronken Sinterklazen en Kerstmannen en gênante gedichten.
