Onderzoek: als ouder heb je veel invloed op angsten van je kind

Elsemieke Tijmstra

26 januari, 2025 - 06:00

Leestijd: 4 minuten

Hoe bang is te bang?

Nieuwe dingen leren is belangrijk voor kinderen. Van voor het eerst alleen naar school fietsen tot een bommetje maken in het diepe voor hun zwemdiploma: dat soort uitdagingen maakt ze groot en sterk (en ja, soms krijg jij er een hartverzakking van). Maar het onbekende is niet altijd zonder risico. Denk aan vreemde volwassenen of het verkeer. Dat is waar wij ouders om de hoek komen kijken.

Lees ook

Nieuws

Onderzoekers: ‘Risicovol spel juist heel belangrijk voor ontwikkeling kinderen’

Kinderen leren inschatten wat veilig is, vaak door te kijken naar ons gedrag of te luisteren naar wat we zeggen, legt Cosima uit. Dit proces heet social fear learning. Klinkt fancy, maar het is eigenlijk gewoon de wetenschap die zegt: kinderen nemen dingen van je over. Superhandig, want zo hoeven ze niet zelf uit te vogelen dat spelen op de snelweg een slecht idee is. Maar het kan ook betekenen dat je je eigen angsten meegeeft, zonder dat je het doorhebt.

Een experiment met vreemde mensen

Hoe werkt dat dan, angst overdragen? Cosima deed een experiment waarin ouders en kinderen van rond de elf jaar naar het lab kwamen. Twee vreemden stapten om de beurt de ruimte binnen. De ouders kregen de opdracht om over de ene persoon iets positiefs te zeggen en over de andere iets negatiefs. Vervolgens bleven de kinderen even alleen met de twee vreemden.

En ja hoor: kinderen vonden de persoon waarover hun ouder iets negatiefs zei spannender. Dat bleek uit wat ze zelf vertelden, maar opvallend genoeg niet uit hun lichaamstaal of hartslag. Kinderen gedroegen zich dus niet daadwerkelijk angstiger tegenover de “enge” vreemdeling. “We hebben niet onderzocht hoe dit komt, maar een mogelijke verklaring is dat angst zich pas manifesteert in je lichaam nadat je herhaaldelijk bent gewaarschuwd”, legt Cosima uit. “Of dat mensen als minder fysiek bedreigend worden ervaren dan bijvoorbeeld vreemde dieren.”

Niet alle kinderen zijn even gevoelig

Interessant detail: kinderen van ouders met sociale angstklachten waren niet gevoeliger voor de negatieve signalen van hun ouders dan andere kinderen. Ook kinderen met een wat angstiger temperament reageerden niet sterker. Goed nieuws dus! Want het betekent dat jouw eigen onzekerheden je kind niet meteen voor het leven tekenen. Een geruststellend resultaat, aldus Cosima.

Woorden zijn wél krachtig

Toch heeft wat je zegt als ouder impact – zelfs al na een paar keer. Cosima onderzocht eerder studies naar angstoverdracht bij kinderen, en het resultaat was duidelijk: negatieve boodschappen maken indruk, ongeacht de leeftijd. Dat geldt dus voor een peuter van drie, maar ook voor een puber van zeventien. “Negatieve boodschappen van ouder op kind hadden een groot effect op de angst van hun kind, zelfs al na enkele keren”, zegt ze. Als ouders in angstige bewoordingen praten over iets, bepaalt dat sterk hoe angstig hun kind zal reageren, is de conclusie.

Wat kun je doen?

Wil je voorkomen dat je je angsten doorgeeft? Wees je dan bewust van wat je zegt en hoe je je gedraagt in spannende situaties. Een paar tips van psycholoog Cosima:

1. Oefen zelf eerst. Sta je doodsangsten uit voor achtbanen, maar wil je je kind er toch in laten? Maak zelf eerst een ritje (of doe het met iemand die je vertrouwt). Je voelt je een stuk meer ontspannen als je weet wat je kunt verwachten.
2. Toon moed. Dat betekent niet dat je nooit bang mag zijn – angst laten zien is heel menselijk. Maar probeer negatieve reacties niet te overdrijven.
3. Positieve framing. In plaats van “Spannend, hè?” of “Pas op, straks val je!” kun je zeggen: “Hou je goed vast, dan gaat het helemaal goed!”

En onthoud: een beetje angst overdragen is niet erg. Het helpt je kind juist om veilig op te groeien. Dus adem in, adem uit, en geef jezelf wat credits. Want zeg nou zelf, niemand is perfect – en dat hoeft ook niet.

Abonneer met cadeau of korting

Ga voor me-time met Kek Mama Magazine!

Ga voor me-time