Ex-juf gaat voor unschooling: ‘Mijn kinderen (13 en 10) zijn nooit naar school geweest’

“Als juf in groep 6, 7 en 8 merkte ik al snel dat het op school vooral draait om prestaties en cijfers. Kinderen moeten hogere scores behalen, uitgedaagd worden als ze gemiddeld presteren, en extra remedial teaching krijgen als ze achterblijven. Maar waar blijft het welzijn van het kind in dit systeem? Ik voelde me steeds leger; dit kon toch niet de bedoeling zijn?

Ik wilde de kinderen juist de ruimte geven om te leren op een manier die bij hen past. Oude radio’s uit elkaar schroeven na een moeilijke rekenles, bijvoorbeeld. Maar dat werd niet gewaardeerd door de directie. Uiteindelijk draaide alles om het volgen van de methode en het behalen van hoge cijfers, ook al vergaten de kinderen alles weer na de toets.

Anders doen

Ik wist al snel: dit wil ik niet voor mijn eigen kinderen. Maar wat dan wel? Ik kon geen school vinden die echt paste. Zelfs in vrijer onderwijs, zoals de Vrijeschool, blijf je meedraaien in een systeem waarin anderen bepalen wat belangrijk is. In 2015 besloten mijn man en ik om onze (toen vierjarige) dochter niet naar school te laten gaan.

In plaats daarvan zou ik haar zelf gaan onderwijzen. Hoe moeilijk kon het zijn als ex-juf? Nou, behoorlijk! Als ik haar dingen probeerde bij te brengen zoals dat op school ging, zei ze steevast: ‘Nee, ik doe het op mijn eigen manier!’ Zo ontdekte ik met vallen en opstaan dat de methodes waar ik altijd mee had gewerkt totaal niet aansloten bij de interesses en behoeften van (mijn) kinderen. Unschooling bleek het antwoord te zijn: leren vanuit het leven zelf.

Mijn man stond hier volledig achter. We willen dat onze kinderen leren vanuit intrinsieke motivatie, dat ze kunnen zijn wie ze echt zijn, en dat ze mogen ontdekken wat van binnenuit komt. Interesses volgen vaak je talenten. En ik geloof dat als je leert vanuit je eigen kracht, je de wereld mooier maakt met wie je al bent.

“Als je leert vanuit je eigen kracht, je de wereld mooier maakt met wie je al bent”

(On)begrip

Onze omgeving was al gewend dat we dingen doen die voor ons goed voelen – van jaren borstvoeding tot co-sleeping. Toch moesten mijn ouders, allebei leerkrachten, even schakelen en wennen aan het besluit om onze kinderen thuisonderwijs te geven. Wat betekende dit voor hun kleinkinderen? Inmiddels zijn ze positief verrast, omdat ze zien hoe gelukkig onze kinderen in het leven staan.

De kinderen doen nu prachtige dingen vanuit hun talenten; zo is mijn dertienjarige dochter een echte vogelaar. Ze weet alles over vogels en in het bijzonder over uilen en kerkuilen. Ze weet inmiddels meer dan haar opa, die biologiedocent is op de middelbare school. Onze zoon is veel bezig met muziek en crossmotoren. Hij leerde lezen door het tijdschrift Noppennieuws en gaat crossfietsen bij een club wanneer we in Nederland zijn. Ook speelt hij elke dag met veel plezier gitaar.

Overal thuis

Acht jaar lang gaven we thuis les, tot we ook de vrijheid van het reizen wilden ervaren en niet langer vast wilden zitten aan een huis en vaste plekken. We reizen al twee jaar met onze caravan door Europa. We zijn inmiddels in België, Luxemburg, Frankrijk, Duitsland, Spanje, Portugal, Oostenrijk, Slovenië, Kroatië, Bosnië-Herzegovina, Servië, Italië, Noord-Macedonië, Bulgarije, Montenegro, Albanië en Griekenland geweest. Deze zomer hebben we een korte tussenstop in Nederland gedaan om daarna weer richting Portugal te vertrekken. We komen overal waar we willen zijn en willen ons voorlopig nog niet settelen. Overal ontmoeten de kinderen weer nieuwe vrienden en vriendinnen.

Elke dag anders

Onze dagen zijn heel divers. Soms reizend, soms verblijven we langer op één plek. Ik begeleid mijn kinderen in alles wat ze tegenkomen en wat hen interesseert. Leren gebeurt spelenderwijs, vanuit interesse en passie. Vroeger bakten we letterkoekjes om te leren lezen. Tegenwoordig bezoeken we musea, archeologische opgravingen, gaan we naar de dierenopvang of autoraces. Het is een vrijere manier van leven, meer een samenwerking dan een systeem waarin een ander bepaalt wat belangrijk is.

Ondertussen hebben mijn kinderen leren lezen, rekenen, schrijven en nog zoveel meer op een manier die écht bij hen past. Zonder methodes en zonder lesboekjes, maar gewoon door te spelen, te ontdekken en doordat ze vanuit nieuwsgierigheid zelf van alles wilden leren. Ze weten nu heel goed waar hun interesses liggen en leren iedere dag.

Lees ook – Sanne ging al twee keer met haar gezin op wereldreis: ‘Waar een wil is, is een weg’

Echte wereld

Veel mensen vragen zich af hoe ik mijn kinderen klaarstoom voor de ‘echte wereld’. Maar een kind dat zijn of haar hart volgt, leert vanzelf wat hij of zij nodig heeft. Het leren gebeurt van binnenuit, vanuit nieuwsgierigheid en interesse. Van daaruit kunnen ze een opleiding volgen of straks hun eigen bedrijf starten. Mijn dochter is nu al gevraagd filmpjes te maken voor de Vogelbescherming door haar passie voor vogels.

Jonge mensen die thuisonderwijs hebben gevolgd, zijn vaak diep verbonden met hun interesses en talenten en gaan daar echt voor. Ook steeds meer bedrijven zien de meerwaarde van kinderen die op deze manier hebben geleerd. Deze kinderen zijn gedreven, ze denken actief mee en gaan niet enkel voor het salaris. Dit is belangrijk, zeker nu in het nieuws is dat de jonge werkende generatie vaak ongemotiveerd is.

Kinderen die leren vanuit hun eigen interesses en talenten vinden een baan die echt bij hen past en niet omdat ze er toevallig een papiertje voor hebben gehaald. Als vrijheids- en unschoolcoach begeleid ik andere ouders die dit pad willen volgen.

Voor elk kind

Unschooling past in mijn ogen bij alle kinderen. Het ene kind heeft misschien meer behoefte aan structuur dan een ander, en sommige kinderen zijn meer gericht op letters dan op cijfers. Weer anderen willen liever leren door te doen dan door te lezen. Maar alle kinderen willen leren, zolang ze de ruimte krijgen om hun eigen interesses te volgen. Als ouder faciliteer je hierin. Net als bij leren lopen of praten, ontwikkelt elk kind zich in zijn eigen tempo. Dat moet je vasthouden, ook op latere leeftijd.

“Unschooling past bij alle kinderen, maar niet bij iedere ouder”

Het past misschien niet bij iedere ouder; het kan een uitdaging zijn om minder te pushen en te sturen. Het vraagt van jou als ouder een open en nieuwsgierige houding naar je kind toe, en naar jezelf. Je moet bereid zijn om je eigen opvattingen en waarheden onder de loep te nemen, zodat je van binnen minder rigide, maar juist vrijer wordt. Alleen dan kun je je kind de vrijheid geven om zich te ontwikkelen op zijn of haar eigen manier. De voldoening die je voelt als je ziet dat je kind gelukkig en zelfverzekerd is, maakt alle inspanningen meer dan de moeite waard. Sterker nog: de sprankeling die ik iedere dag in de ogen van mijn kinderen zie, omdat ze echt leven vanuit hun hart, is onbetaalbaar.”

Meer lezen over unschooling, Esra en haar gezin? Dat kan hier en ook op haar Facebookpagina deelt ze tips en tricks.