Financiële detox: zorgeloze spender doet zes weken zuinig

Nienke Blokhuis

4 september, 2017 - 06:01

Leestijd: 11 minuten

Het feit dat het leven als freelancer in de journalistiek geen vetpot is, heeft me er nooit van weerhouden dat leven eindeloos op te sieren met etentjes, nutteloze internetbestellingen en nog meer etentjes. Vooral als een grote klus werd uitbetaald vond ik dat ik alle recht had dit te vieren. Met ambachtelijk brood en Franse douchegel, geurende leren tassen of gebonden notitieboeken. Op dat moment vergat ik vaak dat ik dit heugelijke feit al veel eerder had gevierd, namelijk een maand daarvoor, toen ik die klus kreeg. Nog iets wat ik dan vergat: die stapel ongeopende rekeningen op de keukentafel, en de spaarrekening waarmee ik ooit grootse plannen had. Een pensioen of arbeidsongeschiktheidsverzekering, twee zaken waarvoor iedere freelancer zelf de verantwoordelijkheid draagt, waren op die momenten helemaal mijlenver weg.

Met de komst van de kinderen groeide gelukkig ook het financiële verantwoordelijkheidsgevoel; het is immers een beetje verdrietig geen geld te hebben voor luiers en verjaardagscadeaus. En dus wordt er tegenwoordig veel minder koffie buiten de deur gedronken en wend ik mij regelmatig tot Marktplaats en tweedehands kledingwinkels – voor de kinderen en mezelf. Boodschappen doen we vaak bij de goedkope Duitse supermarkt en de pizza­ en sushi koerier is allang niet meer onze beste vriend.

Heerlijk, niet op de prijskaartjes letten

Maar hoe leuk het ook is tweedehands parels te scoren, het blijft net zo heerlijk af en toe niet op prijskaartjes te  letten. Simpelweg omdat een echt zuinig leven mij heel saai lijkt. Ons gedrag, want mijn vriend is ook geen spaarder, heeft ons weliswaar hoofdpijn bezorgd, maar ook geweldige momenten. Een spontane reis naar Japan bijvoorbeeld. Of gierende lach tijdens een etentje, omdat we besloten voor het uitgebreide wijnarrangement te gaan onder het motto who needs gas, water en licht.

Daarbij vinden wij heel vaak dat we iets gewoon echt nodig hebben. En dat ‘iets’ kan variëren van een pot ingelegde citroenen tot een design waterkoker. Natuurlijk zitten wij geregeld op blaren door dit gedrag. Maar, praten wij recht: anders hadden we op voorhand op die blaren gezeten. En nu hebben we in ieder geval nog geweldige herinneringen, of een design waterkoker, om de pijn mee te verzachten. Toch begint het de laatste tijd wat te knagen. Bijvoorbeeld als de belastingdienst een ongezellige naheffing stuurt. Of,  zoals laatst, toen er uit het niets een plas water onder de wasmachine lag en ik in een flits de keerzijde van dat dure wijnarrangement helder voor ogen zag: ik, zwoegend tussen kilo’s wasgoed in een tl­verlichte wasserette.

Misschien geen vierde winterjas

Mijn vriend is het volledig met me eens als ik aangeef dat we nu echt eens werk moeten maken van onze financiën. Dat we heus nog weleens uit eten mogen, maar onszelf misschien geen vierde winterjas moeten gunnen. Daar konden we best een beetje hulp bij gebruiken. Fijn dus, dat ik niet lang na onze revelatie een uitnodiging voor de Financiële Detox in mijn inbox vond. Ter achtergrondinfo: die detox is het idee van Nathalie van Wingerden en Joëlla Opraus, twee Rotterdamse vrouwen die vonden dat informatie over financiën wel wat minder masculien en zakelijk mocht. Het bestaande alternatief, namelijk banken die vrouwen denken te lokken met roze creditcards en termen als ‘lekker shoppen’ stond hen ook niet aan. Zo werd hun platform How 2 Spend It geboren, een website waar alles over belastingaangiftes en hypotheekrenteaftrek op een normale en duidelijke manier wordt uitgelegd. Vanuit dat platform ontstond de detox, oftewel een financieel dieet: zes weken niets uitgeven behalve het noodzakelijke, bewust worden van je toxic spending habits om uiteindelijk geheel ontgift en met opgefrist saldo de wereld in te gaan.

Lees ook:

5 superhandige apps om geld te besparen

Die zes weken leken me niet zo moeilijk

Die zes weken leken me, eerlijk gezegd, niet zo moeilijk. Ik vroeg me wel af hoe ik er na die periode aan toe zou zijn: zou ik eindelijk in een financiële zen­toestand terechtkomen, blij met niets en met een gespekte spaarrekening? 

Het andere scenario leek me waarschijnlijker: een terugval waarbij ik schuimbekkend naar een willekeurige webshop surf om mezelf uitgehongerd op de nieuwste collectie te storten. Dat het toch lastiger was merkte ik al toen ik de start datum moest prikken. Alsof de duvel ermee speelde, mailde nét op dat moment mijn twee favoriete kledingwinkels met de mededeling dat hun sale was begonnen. Ik bedacht me geen moment, bedankte die duvel en gooide snel virtuele boodschappenmandjes vol met afgeprijsde wintertruien. Daarna prikte ik de datum: net ná de kerstetentjes die ik niet wil missen, maar vóór de – vaak gratis – nieuwjaarsborrels. Ik voelde me razend slim en vreselijk slecht tegelijk. Deze detox had ik meer nodig dan ik durfde toe te geven.

Financiële geheelonthouding

Een kleine twee weken later zit ik op het kantoor van How 2 Spend It. Ik heb dan er een week van financiële geheelonthouding opzitten en tot nu toe kost het me geen centje pijn. Mijn eerste opdracht viel alles mee. Daarvoor moest ik mijn administratie op orde hebben, iets wat ik als freelancer met boekhouder al keurig in een Excel bestand heb staan. Bovendien hadden mijn vriend en ik al een overzicht gemaakt met al onze kosten en inkomsten toen we riepen dat we eindelijk eens volwassen moesten  worden. So far, so good.

Met Nathalie bespreek ik hoe mijn ouders met geld omgaan (verstandig, maar niet overdreven zuinig) en stel ik mijn doelen en drijfveren op. ‘Uit de roodstand’, schrijf ik op, en ‘Meer rust’. Want eerlijk is eerlijk: ik lig regel matig wakker vanwege geldzorgen. Omdat ik moe ben van het werk, maar geen geld heb er een weekendje tussen uit te gaan. Of omdat we een stevige belastingaanslag binnen hebben gekregen die al mijn vrije dagen van tafel veegt. Als ik mijn Excel bestand mag geloven, moet er meer dan genoeg geld zijn om alles te betalen én zelfs wat te sparen, maar nooit komt dat zo uit.

Toxic spending habits

Nathalie wijst me op de toxic spending habits die de oorzaak kunnen zijn: die beker koffie in de trein, of even snel een broodje halen omdat je onderweg trek krijgt. Ik kan haar moeiteloos aanvullen: van die handige opvouwbare tasjes omdat ik de mijne weer vergeten ben, flesjes water, verzendkosten bij een online bestelling, van alles wat in dat ellendige schap naast de kassa ligt. Nathalie raadt me aan dit voor een week bij te houden: “Niet langer, anders word je er helemaal kriegel van. Na een week heb je echt al een idee waar onbewust veel geld naartoe gaat.”

Gelukkig nemen we ook door wat ik wél goed doe  (sparen voor de kinderen, vaste lasten op tijd betalen) en wat ik van sparen vind (eigenlijk heel belangrijk).  Nathalie vraagt wat voor schulden ik heb en trots meld ik dat we alleen een hypotheek en een starterslening hebben. “Geen studieschuld?” God ja, die ook nog. Nathalie blijkt de beroerdste niet, ze biecht op hoe zij als student de studielening­kraan volledig opendraaide. Samen lachen we om onze jeugdige onbevangenheid die ons al dat geleende geld naar kledingwinkels, restaurants en reisbureaus deed brengen. “Iedereen deed het!” roepen we uit. We lachen minder hard als we opmerken hoeveel invloed die schuld nu op onze hypotheekkansen heeft. Geld verbindt, denk ik. Vooral bij mensen die er niet zo handig mee zijn. Na twee uur sta ik opgefrist buiten met veel tips en inzichten.

Lees ook: 

Rijbewijs/studie van je kind betalen? Zoveel spaargeld heb je nodig

Mijn tijd is ook wat waard

Meteen worden mijn goede voornemens op de proef gesteld als ik een friettent passeer, zo’n haute friture met wel vijf soorten mayonaise. Ik loop door, met een niet zo stevige tred, en vis een gortdroge mueslibar uit mijn tas. Dit is het moment waarop ik me trots zou moeten voelen, maar dat sentiment is ver te zoeken. 

In plaats daarvan realiseer ik me dat dit zuinigheid is: een saaie mueslireep die me niet alleen alle speeksel ontneemt, maar ook de lol van het ontdekken van een nieuw tentje, het tevreden gevoel van fijn eten na gedane arbeid en vooral: mijn diepgewortelde liefde voor goede friet. In de weken die volgen blijf ik zuur over mijn financiële dieet. Het is onhandig en tijdrovend en ik betrap mezelf meermaals op het ‘uurtarief­argument’: ik kan nu wel omfietsen naar die goedkope buurtsuper, maar hee: mijn tijd is ook wat waard. Helemaal als er op dat moment ook nog een betaalde oppas thuis zit.

Heb je het echt nodig?

Mijn andere zwakke momenten zijn meestal ‘s avonds, na een lange werkdag, als mijn wilskracht en ruggengraat ver te zoeken zijn. Ik vind het dan vooral heel moeilijk om te bepalen of een aankoop noodzakelijk is. Nathalie vertelde dat andere detoxers ook met dat probleem zitten. “Ik kreeg een keer een mail van een vrouw die vroeg of ze alstublieft die ene winterjas in de sale mocht kopen, omdat het zo’n goede investering was omdat ze er zeker jaren mee kon doen.” Nathalie legt uit dat je zelf het best daarover kan oordelen. Net als bij een dieet gaat het erom dat je goed nadenkt over je acties: is die aankoop het geld waard? Heb je het echt nodig? Als het kan geef je het zelfs nog een nachtje voordat je de knoop definitief doorhakt. Voor mij blijft het nog steeds voelen als een grijs gebied. 

Toch denk ik tijdens mijn Detoxweken braaf na voordat ik een aankoop doe: nee tegen een prachtplant en nieuwe wijnglazen, ja tegen een slaapzak voor mijn jongste en een slaaptrainer voor de oudste. Dat laatste was een twijfelgeval, maar omdat hij iedere ochtend om vijf uur ’s ochtends naast mijn bed staat en mijn nachtrust mij heilig is, schuif ik deze aankoop onder het kopje ‘nu even noodzakelijk’. Ik krijg mijn toxic habits aardig onder controle, vooral  omdat ik me stiekem best bewust was van dat geldlek. Ik vermijd daarom de Hema en, jawel, maak zelfs weekmenu’s zodat ik geen overbodige boodschappen in huis haal.

Andere uitgaven blijven lastig

Om niet in verleiding te komen gooi ik mailtjes van kledingwinkels zonder te openen weg. Met vrienden spreek ik thuis af en goddank neemt een vriendin me spontaan uit eten voor mijn verjaardag. Andere uitgaven blijven lastig, zoals verjaardagcadeaus voor de kinderen van een vriendin. ‘Je kan ook zelf iets maken’ lees ik ergens als bespaartip. Dan herinner ik me hoe mijn oom mij een zelfgemaakte pot bessenjam overhandigde voor mijn tiende verjaardag. Ik besluit de verjaardagscadeaus gewoon een paar weken uit te stellen.

Na een week of vijf valt het me op dat ik nog steeds stevig in de plus sta. En kijk: eindelijk voel ik me trots, in plaats van ernstig tekortgedaan. Ik betrap mezelf er zelfs op dat ik krenterig reageer als mijn vriend oppert om alvast festivalkaarten voor de zomer te bestellen. Ik durf mezelf zelfs fanatiek te noemen. Als een kloek op haar eieren, zo bewaak ik mijn saldo: hoe meer het groeit, hoe steviger ik op mijn nest ga zitten.

Borrelende onrust

Toch voel ik ook een borrelende onrust: de bekende behoefte om mijn successen uit bundig te vieren. Ik weet ’m nog prima te bedwingen, totdat ik onverwacht in een enorme stresspiek voor mijn werk terechtkom. Stijf van de adrenaline koop ik tussen twee werkafspraken een Playmobil­camper voor mijn zoon in een tweedehands winkeltje, en even later een afgeprijsde zomerjas voor mezelf. Ik zet me schrap voor het onvermijdelijke schuldgevoel, maar dat blijft uit. Ik twijfel of ik onverbeterlijk ben, of een nare materialist, of gewoon echt een zomerjas nodig heb.

De waarheid is anders, besluit ik. Er is simpelweg niets om me schuldig over te voelen. Ik heb weken niets uitgegeven, de schade is beperkt en mijn saldo is nog steeds keurig. En hoewel ik eigenlijk nog een week voor de boeg heb, besluit ik nu al dat ik met vlag en wimpel ben geslaagd. Niet alleen omdat ik mijn doel heb gehaald, maar ook omdat een terugval tot op de dag van vandaag is uitgebleven; het is me simpelweg de triomf van mijn  immer groeiende saldo en spaarrekening niet waard. En dat mag, vooruit, best een beetje gevierd worden. Met goede friet, uiteraard. Want als het leven al mooier wordt van vijf soorten mayonaise, dan mag je jezelf met recht een rijk mens noemen.

Dit verhaal staat in de Kek Mama Geldspecial.