‘Kerst zonder familie: het is soms gewoon veiliger voor iedereen’

Jorinde Benner

14 december, 2023 - 13:49

Leestijd: 12 minuten

Coralie (42) vergeet het nooit meer. De hele familie zat na vijfgangen-kerstbacchanaal en vier uur tafelen net aan het dessert, toen ze in de gang in doffe klap hoorden. Het bleek haar zwager, stomdronken geveld door de drempel naar het toilet.

“Niks nieuws, bij elke familieaangelegenheid is hij straalbezopen. Beetje jammer dat hij nu onze complete fontein van de muur trok én de kinderen de stuipen op het lijf joeg met zijn actie.” Voor Coralie en man Hank reden genoeg om het diner sindsdien niet meer te faciliteren in hun toch al krappe eengezinswoning. “U zijt wellekome? Laat mij voortaan maar lekker boodschappen doen en koken; serveer ik de hele dis wel bij mijn zus op tafel.”

Zus op haar beurt is niet zo gecharmeerd van de nieuwe koers van haar zusje. “Maar mijn ouders trekken het al langer niet meer, zes volwassenen plus stuiterende kleinkinderen in hun seniorenwoning, en na drie opeenvolgende feesten met een ondergekotste plee en de nodige WA-schade durft mijn zus haar man ook niet écht met goed fatsoen meer mee te nemen naar ons huis. Het is dus een onuitgesproken regel geworden: zolang haar man zich een stuk in zijn kraag zuipt tijdens familiefeesten is haar huis de plek des onheils. Kan-ie tenminste linea recta zijn bed in.”

De eeuwige hoge lat

Was het bij Leonie (35) maar zo’n feest. “Tweede kerstdag vindt traditiegetrouw plaats bij ons thuis. De broer van mijn man Jérome is alleenstaand en woont klein, mijn schoonouders zijn hulpbehoevend. Dus werk ik me vanaf de dag na sinterklaas drie slagen in de rondte om een diner van niveau neer te zetten. Confit de canard, kwarteleitjes, hazenpeper en merengues die me structureel het zweet op de rug bezorgen.

“Ik werk me drie slagen in de rondte om een diner van niveau neer te zetten”

Wekenlang droom ik koortsachtig over niks anders dan au bain-mariën en decanteren. Jérome en de kinderen ontwijken me dan met een militaire precisie, want ik ben niet te harden. Daar krijg ik alle begrip voor, want iedereen kent de reden van mijn stress: de eeuwige hoge lat en kritiek van mijn schoonmoeder.

De eend waar ik zo lang op heb staan zwoegen: te zacht. De roseval aardappels: niet voldoende doorgekookt. Ze houdt toch meer van ree dan van haas en wel jammer dat het toetje dit jaar chocolademousse is, want dat is van een niveau waarvoor ik me echt zou moeten schamen. Ik zou haar van ellende het liefst een mep verkopen met de braadslee – ware het niet dat dat ding een erfstuk is van míjn familie.”

Jankend aan tafel

Bij Sjef (39) is het vooral zijn eigen moeder die hun Merry Christmas zo miserabel mogelijk lijkt te willen maken.

“Tact behoort niet tot een van haar beste eigenschappen. Elk jaar zit er wel íemand jankend aan tafel. Doordat ze mijn zus weer een onnadenkende sneer geeft over haar alleenstaand moederschap. Ze de wijn niet lekker vindt, waarvoor mijn zwager een maand onderzoek heeft verricht en diep in de buidel tastte. Ze alle jeugdherinneringen ontkent en de kleinkinderen onopgevoed en luidruchtig vindt. Misschien komt het doordat ze ouder wordt, maar als ik zelf zo zuur ben op die leeftijd, mag je me bij de plaatselijke Chinees parkeren: dan is het in elk geval zéker dat de wijn niet te hachelen is.”

De lokale Chinees

Ha, die Chinees. Marit (32) kan er gelukkig om lachen, want háár krankzinnigste kerst doet het nog altijd goed op feesten en partijen.

“Zolang ik me kan herinneren verzorg ik de kerstdiners bij ons thuis. Ik hou van koken en nam het eerste feestmaal al voor mijn rekening op mijn vijftiende: een traditionele rollade. Toen ik eenmaal op mezelf woonde, nodigde ik mijn ouders en zus uit op mijn studentenkamer. Dagen stond ik in de keuken. Een drama, want ik deelde de koelkast met vier huisgenoten en ik ging er met mijn studiefinanciering behoorlijk op failliet, maar elk jaar weer was het een groot succes.

Toen ik mijn man Daniël ontmoette en we een huis kochten, gingen de feesten onverminderd voort – inmiddels uitgebreid met een zwager en twee neefjes. Tot twee jaar geleden. Ik was net bevallen van mijn dochter – een keizersnee – dus ik was niet in staat de keukenprinses uit te hangen. ‘Kan het voor één keer bij jou?’ vroeg ik mijn zus. Die sputterde wel wat tegen, maar met een huis dat groter was dan het mijne en de wetenschap dat ze niet werkte, leek het me niet echt te veel gevraagd. ‘Ik zorg wel voor het voorgerecht’, zei ik nog, me ondertussen afvragend hoe ik dat in vredesnaam in elkaar ging draaien met de hechtingen nog in mijn buik en mijn baby fulltime aan mijn borst. Mijn zus nam mijn voorstel dankbaar aan.

“Het was een klap in mijn gezicht na alle moeite die ik de voorgaande jaren had gedaan”

Toen we op eerste kerstdag aan ons derde glas wijn zaten en ik me moe en met een slapende baby lichtelijk bezorgd afvroeg hoe laat we aan tafel zouden gaan, zei mijn zus: ‘Nee, Bas belt zo, het is er binnen een halfuurtje.’ Een halfuur later ging inderdaad de deurbel: twee dozen babi pangang, tjaptjoy, een bak bami, kipsaté en gebakken banaan als toetje.’ De lokale Chinees was ongetwijfeld dolgelukkig met deze royale bestelling tijdens de kerst, maar voor mij was het een klap in mijn gezicht na alle moeite die ik de vijftien voorgaande jaren had gedaan voor onze familie.”

Even opladen

Sterre (30) en haar zus Britt zien de bereiding van het kerstmaal juist als een van de hoogtepunten van het jaar.

“Druk append stellen we – bladerend door alle mogelijke kookbladen – weken van tevoren het menu samen, laten de ingrediënten bezorgen door de boodschappenservice en staan twee dagen non-stop samen in de keuken – het ene jaar de mijne, het andere de hare. Heerlijk vinden we dat: mannen met de kinderen de deur uit en wij om elf uur ’s ochtends al aan de prosecco terwijl we de kalkoenvulling in elkaar draaien.

Dan kletsen we bij over alles wat onze mannen niet mogen horen, zonder gestoord te worden door huilende kinderen en ander gedoe. Broodnodig om op te laden voor het kerstdiner zelf. Daarbij zit mijn moeder namelijk structureel de hele avond te vitten op mijn vader terwijl mijn vader geen woord zegt, waarop mijn moeder nog maar een glas inschenkt en uiteindelijk huilend boven haar bord hangt omdat ze het leven zo zwaar vindt. Daar helpen al die liters prosecco, spoom en cabernet sauvignon natuurlijk ook niet bij. ‘Dit jaar serveren we alleen virgin mojito’s en druivensap’, grappen mijn zus en ik steevast. Maar ja, daar overleven we het zelf niet op.”

Gezellig met alle opa’s en oma’s

Onder het motto ‘Het kan altijd erger’ heeft Leslie (40) er ook nog wel eentje. “Eén kerst had ik het lumineuze idee om zowel mijn ouders als mijn schoonouders uit te nodigen. Mijn broer kon dat jaar niet aanwezig zijn. Leuk, dacht ik, dan combineren we de traditionele eerste kerstdag met mijn schoonouders gezellig met de mijne. Romantisch ook, vond ik, nu ons derde kind net geboren was en alle opa’s en oma’s onbeperkt konden genieten van ons kroost.

Het zullen de hormonen geweest zijn, want ieder weldenkend mens begrijpt dat dat hét recept was voor rampspoed. Mijn ouders vinden mijn schoonouders maar ‘simpel’ en onontwikkeld, mijn schoonouders bestempelen mijn ouders als koude kak.

Terwijl ik knuffelde met mijn baby, begon mijn moeder een gesprek over haar favoriete componisten, hoewel ze wéét dat mijn schoonouders alleen naar Jan Smit luisteren. Waarop mijn schoonvader een tirade begon over de politicus van wie hij wist dat mijn ouders op hem stemmen. ‘Wie niet reist, weet niks van de wereld’, schalde mijn moeder over tafel. ‘Er zijn mensen voor wie een stacaravan al te min is’, galde mijn schoonmoeder.

Het ging van kwaad tot erger, terwijl mijn kinderen, om wie het me allemaal te doen was, die avond in diepe slaap op de bank lagen zonder hun opa’s en oma’s echt geknuffeld te hebben – hun Disney-film inmiddels op sneeuw. Uiteindelijk mompelde mijn man iets als ‘borstvoeding, moe, geen slaap’, en bonjourde het hele gezelschap direct na het toetje de deur uit. Nóóit weer: mijn broer zorgt maar dat-ie thuis is, dit jaar.”

Lees ook – Moeder Noor: ‘Bekijk het maar met je kerst’ >

Plus één

Nou, als die van Richard (42) maar wegblijft. “Toen ik scheidde, vijf jaar geleden, kon ik op alle steun rekenen van mijn familie. Ook toen ik een nieuwe vriendin kreeg, die ze meteen omarmden. Die relatie sneuvelde, ik ontmoette een nieuwe liefde – lang verhaal kort: vorig jaar had ik mijn huidige, vierde vriendin na mijn scheiding net leren kennen, toen mijn schoonzus mij en de kinderen uitnodigde voor het kerstdiner. ‘Ik ben plus één, oké?’ reageerde ik, retorisch bedoeld.

Even bleef het stil aan de andere kant van de lijn. Toen zei ze: ‘Sorry, maar dat jij nu weer met een nieuwe vrouw aankomt, kan ik niet verkopen aan mijn kinderen.’ Belachelijk, vond ik, en tegelijkertijd een veroordeling van mijn vaderschap. Want wat deed ik mijn eigen kinderen dan wel niet aan met een nieuwe partner?

“Zolang mijn broer en schoonzus mijn leven niet accepteren, leid ik het wel gewoon zonder hen”

Ik heb gezegd dat als mijn vriendin niet welkom was, wij helaas niet konden komen. Mijn broer en schoonzus hielden voet bij stuk, dus eerste kerstdag hebben we thuis doorgebracht, met z’n vieren. Net zoals komende kerst trouwens. Pijnlijk, maar zolang mijn broer en schoonzus mijn leven niet accepteren, leid ik het wel gewoon zonder hen.”

Het móet gezellig zijn

De moeder van Brigitte (38) zou erin blijven. “Zij vindt kerstmis zo belangrijk dat een onvertogen woord verboden is. Het móet gezellig zijn, ongeacht de situatie. Mijn vader net overleden? Vooruit, één toast op hem en verder vooral niet over praten. Mijn broertje doodziek? Over de chemo hebben we het volgende week wel weer. Gedoe met de kinderen? Ach, zie die kerstengeltjes nou eens spelen, daar is vast niks van waar.

Resultaat: aan het eind van het diner heeft iedereen zich zo lang zitten verbijten dat er altijd wel iemand – doorgaans geïnspireerd door de nodige alcohol – grimmig een ander tóch nog in de haren vliegt. Sinds twee jaar houden we daarom een kerstbrunch. Kunnen we als gezin ’s avonds tenminste in pyjama voor de tv, in alle pais en vree.”

‘Miskerst’

Precies om die reden riepen Christel (36) en man Vigo jaren geleden ‘Miskerst’ in het leven. “Hilarisch, vonden wij. We liepen elk jaar tegen hetzelfde familiegezeik aan. Dus dachten we: als iedereen nou even de tanden op elkaar zet tijdens eerste kerstdag, gaan we van God los op de tweede. Een traditie was geboren.

“Ze belandde stomdronken in een ruzie met de complete schoonfamilie “

De nodige complicaties trouwens ook. Want tussen de singles in die vriendenkring ontstond weleens een amoureuze escapade. Zo ook tussen een van die vrienden en mijn broer, die vanaf het jaar daarop dus ook samen op eerste kerstdag aan de dis verschenen. Tot zij daar twee jaar geleden stomdronken in een ruzie belandde met mijn complete schoonfamilie en mijn broer verliet, waardoor ik nu alleen nog met mijn vriendin kan afspreken buiten kerst, verjaardagen van mijn kinderen en andere familiefeestjes.”

‘Alsof ik op een andere planeet woon’

Want even over die kinderverjaardagen, die zorgen óók voor de nodige troubles in families, en dat maakt de feestdagen er niet gemakkelijker op. Wim (43) komt uit een traditionele boerenfamilie, maar toog op zeventienjarige leeftijd al voor een studie naar de Randstad, om vervolgens een internationale carrière te ontwikkelen.

“Begreep mijn familie niks van. Alsof ik op een andere planeet was gaan wonen.” Dus komen ze, op zijn ouders na, nooit op verjaardagen van zijn kinderen. “Waar ik aanvankelijk wél gewoon op alle feestjes bij hen verscheen: bijna twee uur rijden en ook weer terug. Daar ben ik een paar jaar geleden mee gestopt, met het gevolg dat mijn zussen me nauwelijks nog aankijken. Niet verschijnen aan het familiediner kan ik mijn ouders niet aandoen, dus verloopt Kerstmis hoogst ongemakkelijk. Dus richt ik mijn aandacht zo veel mogelijk op de kinderen, die zich op hun beurt stierlijk vervelen omdat zij hun neefjes en nichtjes ook niet kennen. Volgend jaar gaan we wel skiën.”

Kerst op de EHBO

Voor Sofie (34) zijn de neefjes en nichtjes zelfs zo’n bron van ergernis tijdens de feestdagen dat ze haar kinderen dit jaar gewoon niet meer meeneemt naar de kerstviering van haar familie.

“Dat kan, want ik deel de kerstdagen met mijn ex. Ik hou van mijn broer, maar mijn schoonzus en hij hebben etters van kinderen. Alles gaat met geweld, gemene opmerkingen en haantjesgedrag, waardoor keer op keer al tijdens het eerste glas champagne de tranen gedroogd en pleisters geplakt moeten worden.

Mijn dochter is tijdens kerst zelfs weleens op de EHBO beland doordat mijn neefjes zo ruw met haar op de trap speelden dat ze eraf viel en haar pols brak. Ik zie mijn kinderen wel op Tweede Kerstdag. Kijken we een familiefilm met z’n drietjes en de hond, en knuffelen bij voor de rest van het jaar. Kerst zonder familie: het is soms gewoon veiliger voor iedereen.”

In de glossy Kek Mama lees je de mooiste verhalen, meest herkenbare columns en de leukste fashion en lifestyle tips. Abonneer je nu voor slechts €29,95 per jaar en ontvang de glossy als eerste op je deurmat.